SỬ DỤNG SỨC MẠNH

 

    Trong Bài 017 chúng tôi đã có ghi chú là đối kháng quân sự chống lại những nền độc tài không đánh chúng ở chỗ mà chúng yếu nhất, mà là nơi chúng mạnh nhất. Bằng cách chọn lựa tranh đua trong những lãnh vực của những lực lượng quân sự, tiếp tế đạn dược, kĩ thuật vũ khí, và những điều tương tự, các phong trào đối kháng có khuynh hướng tự đặt mình vào thế bất lợi rõ rệt. Các nền độc tài sẽ hầu như luôn luôn có khả năng vận dụng những tài nguyên phong phú hơn trong những lãnh vực này. Những nguy hiểm của sự trông cậy vào các cường quốc ngoại bang cứu giúp cũng đã được phác hoạ trước đây. Trong Bài 015 chúng ta cũng đã xét đến những vấn đề trông cậy vào thương thảo như là một phương tiện để dẹp bỏ những nền độc tài.

    Vậy thì còn có những phương tiện nào cung cấp được cho đối kháng dân chủ những lợi thế rõ rệt và có thể làm trầm trọng những nhược điểm đã được nhận dạng của những nền độc tài? Kĩ thuật đấu tranh nào sẽ lợi dụng được lí thuyết về sức mạnh chính trị đã được thảo luận trong Bài 017. Giải pháp thay thế tốt nhất là thách thức chính trị.

    Thách thức chính trị có những đặc tính sau đây:

• Thách thức chính trị không chấp nhận là kết quả sẽ được quyết định bởi những phương tiện đấu tranh do các nhà độc tài lựa chọn.
• Chế độ sẽ thấy khó đánh được thách thức chính trị.
• Thách thức chính trị có thể làm trầm trọng những nhược điểm của độc tài một cách độc đáo và có thể cắt đứt những nguồn sức mạnh của độc tài.
• Thách thức chính trị khi đấu tranh có thể được phân tán rộng rãi nhưng cũng có thể tập trung vào một mục tiêu rõ rệt.
• Thách thức chính trị đưa các nhà độc tài đến việc phạm những lỗi lầm về phán đoán và hành động.
• Thách thức chính trị có thể sử dụng dân chúng như là một khối và các nhóm và các cơ chế của xã hội một cách hữu hiệu trong cuộc đấu tranh nhằm chấm dứt sự thống trị tàn bạo của chỉ một vài người.
• Thách thức chính trị giúp trải rộng sự phân phối quyền lực hữu hiệu trong xã hội, làm cho việc thiết lập và duy trì một xã hội dân chủ có cơ may có thể thực hiện được nhiều hơn.

Những vận hành của đấu tranh bất bạo động

    Cũng giống như những khả năng quân sự, thách thức chính trị có thể được sử dụng cho nhiều mục đích, từ những nỗ lực tác động đối phương phải có những hành động khác, tạo điều kiện cho một giải pháp hoà bình cho cuộc xung đột, hay là phân huỷ chế độ của đối phương. Tuy nhiên, thách thức chính trị vận hành theo những phương cách khác hẳn bạo lực. Dù cả hai kĩ thuật đều là những phương tiện để tiến hành đấu tranh, nhưng hai kĩ thuật này đấu tranh bằng những phương tiện rất khác nhau và có những hiệu quả khác biệt. Những phương cách và kết quả của đấu tranh bạo động đã được người ta biết rõ. Những vũ khí vật chất chỉ được sử dụng để đe doạ, gây thương tích, giết người, và huỷ diệt.

    Đấu tranh bất bạo động là một phương tiện đấu tranh phức tạp và biến đổi hơn bạo động rất nhiều. Thay vì bạo động, cuộc đấu tranh được tiến hành với những vũ khí tâm lí, xã hội, kinh tế, và chính trị được áp dụng bởi dân chúng và các cơ chế của xã hội. Những vũ khí này đã từng được biết dưới những tên khác nhau như là phản đối, đình công, bất hợp tác, tẩy chay, sự bất mãn, và sức mạnh nhân dân. Như đã có ghi chú trước đây, tất cả mọi chính quyền đều chỉ có thể cai trị được khi nào những chính quyền này còn tiếp tục nhận được sự cung cấp những nguồn sức mạnh mà họ cần có do sự hợp tác, sự khuất phục, và sự tuân phục của dân chúng và của các cơ chế của xã hội. Thách thức chính trị, khác với bạo lực, đặc biệt thích hợp cho việc cắt đứt những nguồn sức mạnh này.

Những vũ khí và kỉ luật bất bạo động

    Cái lỗi lầm chung trong việc ứng biến những chiến dịch thách thức chính trị trong quá khứ là việc chỉ trông cậy vào một hay hai phương pháp mà thôi, như những cuộc đình công và những cuộc biểu tình quần chúng. Thực ra thì có rất nhiều phương pháp cho phép các chiến lược gia đối kháng  tập trung và phân tán đối kháng theo tình thế đòi hỏi.

    Vào khoảng hai trăm phương pháp đấu tranh bất bạo động đã được nhận dạng, và hẳn là có cả hàng chục phương pháp khác nữa. Những phương pháp này được sắp xếp thành ba loại chính: phản đối và thuyết phục, bất hợp tác, và can thiệp. Những phương pháp phản đối và thuyết phục bất bạo động phần lớn là những biểu thị có tính biểu tượng, bao gồm các diễn hành, tuần hành, và đêm không ngủ (54 phương pháp). Bất hợp tác được phân chia thành ba nhóm nhỏ: (a) bất hợp tác xã hội (16 phương pháp), (b) bất hợp tác kinh tế, bao gồm cả những vụ tẩy chay (26 phương pháp) và những cuộc đình công (23 phương pháp), và (c) bất hợp tác chính trị (38 phương pháp). Can thiệp bất bạo động, bằng những phương tiện tâm lí, thể xác, xã hội, kinh tế, hoặc chính trị, như là tuyệt thực, chiếm cứ bất bạo động, và lập chính phủ song hành (41 phương pháp) là loại cuối cùng. Danh mục 198 phương pháp này được đưa vào phần Phụ Lục của tài liệu này.

    Việc sử dụng nhiều phương pháp này — được lựa chọn cẩn thận, áp dụng một cách kiên quyết trên một bình diện rộng lớn, tung ra trong bối cảnh của một chiến lược khôn ngoan và những chiến thuật thích hợp, bởi những người dân được huấn luyện – có thể sẽ gây nên những khó khăn trầm trọng cho bất cứ chính quyền bất hợp pháp nào. Điều này áp dụng cho tất cả mọi nền độc tài.

    Trái ngược với những phương tiện quân sự, những phương pháp đấu tranh bất bạo động có thể chĩa mũi dùi trực tiếp vào những vấn đề tranh chấp. Ví dụ, vì vấn nạn độc tài chủ yếu là chính trị, thì những hình thái chính trị của đấu tranh bất bạo động là thiết yếu. Những hình thái này thường bao gồm sự khước từ tính hợp pháp của những nhà độc tài và bất hợp tác với chế độ của họ. Có lúc thì nấn ná hay trì hoãn có thể được thi hành một cách thầm lặng và ngay cả một cách bí mật, những lúc khác thì bất tuân công khai và những cuộc biểu tình công cộng thách thức và những cuộc đình công được tất cả mọi người đều nhìn thấy.

    Mặt khác, nếu nền độc tài dễ bị tổn thương về những áp lực kinh tế hoặc là nhiều khiếu nại của dân chúng chống nền độc tài là về kinh tế, thì đấu tranh kinh tế, như là những cuộc tẩy chay hay đình công, có thể là những phương pháp đối kháng thích hợp. Những nỗ lực của các nhà độc tài bóc lột hệ thống chính trị có thể được đáp ứng bằng những cuộc tổng đình công hạn chế, những trì chậm, và sự từ chối hỗ trợ (hay sự biến dạng) của những nhà chuyên môn khẩn yếu. Sử dụng có chọn lọc nhiều loại đình công có thể được điều động tại những điểm then chốt về chế tạo, về chuyên chở, về cung cấp vật liệu, và về phân phối các sản phẩm.

    Một vài phương pháp đấu tranh bất bạo động đòi hỏi người ta phải có những hành động không liên hệ đến cuộc sống hằng ngày của họ, như  phân phát truyền đơn, điều hành báo chí chui, tuyệt thực, hay là ngồi giữa lòng đường phố. Những phương pháp này khó cho một số người thực hiện ngoại trừ trong những hoàn cảnh cực đoan.

    Những phương pháp đấu tranh bất bạo động khác ngược lại đòi hỏi người ta tiếp tục cuộc sống gần như là thông thường của họ, mặc dù có phần nào hơi khác. Ví dụ, người ta có thể đi làm việc, thay vì đình công, thì lại cố ý làm việc một cách chậm chạp hay là vô hiệu năng hơn thường lệ. Người ta có thể làm những “lỗi lầm” một cách có ý thức thường xuyên hơn. Người ta có thể trở nên “bệnh” và “không thể” làm việc được vào những lúc nào đó. Hoặc là, đơn giản người ta có thể từ chối làm việc. Người ta có thể đi tham dự những lễ nghi tôn giáo khi hành động này không những chỉ biểu thị những niềm tin tôn giáo mà còn là những niềm tin chính trị nữa. Người ta có thể bảo vệ trẻ con khỏi bị tuyên truyền của đối phương bằng cách giáo dục ở nhà hay là tại những lớp bất hợp pháp. Người ta có thể từ chối gia nhập các tổ chức được “đề nghị” hay là bị bắt buộc gia nhập mà trước kia người ta đã không gia nhập một cách tự do. Sự tương tự của những loại hoạt động như thế với những sinh hoạt thông thường của người dân và mức độ khác biệt có giới hạn với đời sống thông thường có thể làm cho sự tham dự vào công cuộc đấu tranh giải phóng quốc gia được dễ dàng hơn cho nhiều người.

    Bởi vì đấu tranh bất bạo động và bạo lực vận hành theo những phương cách khác nhau tự căn bản, cho nên ngay cả bạo động đối kháng được hạn chế trong thời gian của chiến dịch thách thức chính trị vẫn sẽ phản tác dụng, bởi vì bạo lực sẽ chuyển đổi cuộc đấu tranh thành một cuộc đấu tranh mà trong đó các nhà độc tài có lợi thế quá lớn (chiến tranh quân sự). Kỉ luật bất bạo động là chìa khoá của thành công và cần phải được duy trì dù cho những nhà độc tài và những nhân viên của họ khiêu khích hoặc hành động tàn bạo.

    Duy trì kỉ luật bất bạo động chống lại những đối thủ bạo động sẽ làm cho những vận hành của bốn phương thức tạo thay đổi (được thảo luận dưới đây) của đấu tranh bất bạo động vận hành được dễ dàng. Kỉ luật bất bạo động cũng cực kỳ quan trọng trong tiến trình nhu thuật chính trị. Trong tiến trình này sự tàn bạo trắng trợn của chế độ chống lại những người đấu tranh rõ ràng là bất bạo động sẽ dội ngược trở lại chống lại vị thế của những nhà độc tài, tạo chia rẽ trong hàng ngũ của chính họ cũng như nung nấu sự hỗ trợ cho những người đối kháng từ trong đại khối quần chúng – là những người thông thường hỗ trợ chế độ — và trong số những thành phần thứ ba.

    Tuy nhiên, trong một vài trường hợp, bạo lực hạn chế chống lại độc tài có thể không tránh được. Sự bực bội và hận thù chế độ có thể bùng nổ thành bạo lực. Hay là, một vài nhóm có thể không sẵn lòng rời bỏ những phương tiện bạo động mặc dù họ công nhận vai trò quan trọng của đấu tranh bất bạo động. Trong những trường hợp như thế, người ta không cần phải bỏ thách thức chính trị. Tuy nhiên, sẽ cần phải tách rời hành động bạo động ra khỏi đấu tranh bất bạo động càng xa càng tốt. Điều này cần phải được thực hiện theo ý nghĩa địa lí, những nhóm dân chúng, thời gian tính, và những vấn đề tranh chấp. Nếu không thì bạo lực có thể đưa đến hậu quả tai hại cho việc sử dụng thách thức chính trị, một phương sách có tiềm năng mạnh và thành công hơn rất nhiều.

    Tài liệu lịch sử cho thấy là mặc dù những tổn thất về tử vong và  thương tích trong thách thức chính trị là phải có, nhưng những tổn thất này ít hơn rất nhiều so với những tổn thất trong chiến tranh quân sự. Hơn nữa, loại đấu tranh này không đóng góp vào chu kì giết chóc và bạo tàn không bao giờ dứt.

    Đấu tranh bất bạo động vừa đòi hỏi vừa có khuynh hướng làm cho mất đi (hay là kiểm soát được nhiều hơn) sự sợ hãi đối với chính quyền và sự đàn áp bằng bạo lực. Sự loại bỏ hay là sự kiểm soát sợ hãi là yếu tố then chốt để đánh tan quyền lực của các nhà độc tài đối với đại khối quần chúng.   

Công khai, bí mật, và những tiêu chuẩn cao 

    Bí mật, đánh lừa, và âm mưu ngấm ngầm thường đem lại những vấn đề rất khó khăn cho một phong trào sử dụng đấu tranh bất bạo động. Thường thì không thể giữ cho cảnh sát chính trị và các nhân viên tình báo khỏi biết được những dự định và kế hoạch của mình. Từ góc độ nhìn của phong trào, thì bí mật không những chỉ bắt gốc từ sợ hãi mà còn đóng góp vào sợ hãi nữa, một điều làm xuống tinh thần đối kháng và làm giảm con số những người có thể tham gia vào một cuộc đấu tranh nào đó. Bí mật cũng có thể đóng góp vào những nghi ngờ và tố cáo lẫn nhau trong phong trào — thường là không được chứng minh — về việc ai là điểm chỉ viên hay là điệp viên của đối phương. Bí mật cũng còn có thể ảnh hưởng đến khả năng của một phong trào tiếp tục giữ bất bạo động. Trái lại, sự công khai về những dự định và kế hoạch sẽ không những chỉ đưa đến những hiệu quả ngược lại, mà sẽ còn đóng góp vào việc tạo nên một hình ảnh là phong trào đối kháng thực sự cực kỳ mạnh. Vấn đề dĩ nhiên phức tạp hơn là như vừa được gợi ý ở đây, và có những lãnh vực sinh hoạt đối kháng quan trọng có thể đòi hỏi bí mật. Một sự thẩm định thông tin chính xác sẽ cần được đòi hỏi bởi những người hiểu biết vừa về những động năng của đấu tranh bất bạo động vừa về những phương tiện theo dõi của những nhà độc tài trong hoàn cảnh cụ thể.

    Nhuận sắc, in ấn, và phát hành báo chí chui, dùng những buổi phát thanh bất hợp pháp từ trong nước, và thu thập tin tức tình báo về những hoạt động của nền độc tài nằm trong số những loại sinh hoạt có giới hạn đặc biệt đòi hỏi một mức độ bí mật cao.

    Duy trì những tiêu chuẩn cao về hành vi trong đấu tranh bất bạo động thực khẩn thiết cho mọi giai đoạn của cuộc đấu tranh. Những nhân tố như là không sợ hãi và duy trì kỉ luật bất bạo động luôn luôn được đòi hỏi phải có. Điều quan trọng là phải nhớ rằng số đông người thường có thể cần thiết cho việc tạo những thay đổi nào đó. Tuy nhiên, chỉ bằng cách duy trì những tiêu chuẩn cao của phong trào thì mới có thể kết nạp được những con số đông người người tham dự đáng tin cậy như thế được.   

Chuyển đổi những tương quan lực lượng

    Các chiến lược gia cần phải nhớ rằng một cuộc xung đột mà trong đó thách thức chính trị được áp dụng là một chiến trường liên tục thay đổi với  những trao đổi không ngưng nghỉ giữa những bước tiến công và phản tiến công. Không có gì ở trạng thái tĩnh. Những tương quan lực lượng, cả tuyệt đối lẫn tương đối, đều phải chịu những thay đổi liên tục và nhanh chóng. Điều này có thể xảy ra được là nhờ những người đối kháng tiếp tục kiên quyết bất bạo động dù bị đàn áp.

    Những biến đổi về sức mạnh của mỗi phe tranh chấp trong loại hoàn cảnh xung đột này có thể cực đoan hơn là trong những xung đột bạo động. Những biến đổi này xảy ra nhanh hơn, và tạo được những hiệu quả đa dạng và có nhiều ý nghĩa chính trị hơn. Vì những biến đổi này mà những hành động cụ thể của những người đối kháng có thể có những hiệu quả vượt cả thời gian lẫn không gian mà trong đó những hành động này đã xảy ra. Những hiệu quả này có thể dội ngược trở lại làm tăng sức mạnh hay làm suy yếu một nhóm này hay một nhóm khác.

    Hơn nữa, nhóm bất bạo động, bằng những hành động của mình có thể tạo ảnh hưởng đối với sự tăng hay giảm sức mạnh tương đối của nhóm đối phương rất nhiều. Ví dụ, sự đối kháng bất bạo động dũng cảm có kỉ luật trước những bạo tàn của các nhà độc tài có thể tạo sự khó chịu, bất mãn, sự thiếu tin cậy, và trong những hoàn cảnh cực đoan, sự nổi loạn trong số những binh lính và dân chúng của chính các nhà độc tài. Sự đối kháng này cũng có thể đem lại kết quả gia tăng việc quốc tế lên án nền độc tài. Thêm vào đó, việc sử dụng thách thức bất bạo động khôn khéo, có kỉ luật, và kiên quyết cũng có thể đem lại kết quả là những người thường có tâm nguyện hỗ trợ các nhà độc tài hay là trung lập trong cuộc xung đột sẽ tham gia đối kháng càng lúc càng nhiều hơn.

Bốn phương thức tạo thay đổi 

Đấu tranh bất bạo động tạo thay đổi bằng bốn phương thức. Phương thức thứ nhất có lẽ ít xảy ra hơn cả, nhưng cũng đã từng xảy ra. Khi những thành viên của nhóm đối phương bị xúc động bởi sự đau khổ do đàn áp áp tạo ra cho những người đối kháng bất bạo động dũng cảm hay là họ đã được thuyết phục bởi lí trí là lí tưởng đấu tranh của những người đối kháng là công chính, họ có thể đi đến việc chấp nhận những mục đích của những người đối kháng. Phương thức này được gọi là cải hoá. Mặc dù những trường hợp cải hoá trong đấu tranh bất bạo động đôi khi có xảy ra, nhưng hiếm, và trong hầu hết những cuộc xung đột điều này hoàn toàn không xảy ra hay là ít nhất nếu có xảy ra thì cũng chỉ ở một tầm mức không quan trọng.

    Thường xuyên hơn, đấu tranh bất bạo động vận hành bằng cách thay đổi tình huống xung đột và xã hội thế nào để cho đối phương chỉ không thể làm gì tuỳ thích được mà thôi. Chính sự thay đổi này đã tạo ra ba phương thức kia: thích nghi, cưỡng ép bất bạo động, và phân huỷ. Phương thức nào trong số những phương thức này sẽ xảy ra tuỳ thuộc vào mức độ mà những tương quan lực lượng tương đối và tuyệt đối được chuyển đổi thuận lợi cho phe các nhà dân chủ.

    Nếu những vấn đề tranh chấp không phải là những vấn đề nền tảng, thì những đòi hỏi của đối lập trong một chiến dịch hạn chế không được xem là đe doạ, và sự tranh chấp về lực lượng đã phần nào thay đổi những tương quan lực lượng, cuộc xung đột hạn chế này có thể được chấm dứt bằng một thoả ước, chia đều những khác biệt hay là thoả hiệp. Phương thức này được gọi là thích nghi. Nhiều cuộc đình công đã được giải quyết bằng phương cách này, chẳng hạn, với mỗi phe đạt được một vài mục tiêu của mình nhưng không có phe nào đạt được tất cả những gì mình muốn. Một chính phủ có thể nhận thấy lối giải quyết như thế có một vài lợi ích tích cực, như là giải toả căng thẳng, tạo một ấn tượng về “công bằng,” hay là đánh bóng hình ảnh của chế độ đối với quốc tế. Do đó, điều quan trọng là phải hết sức cẩn trọng trong việc chọn lựa những vấn đề tranh chấp thế nào để giải quyết bằng phương thức thích nghi có thể chấp nhận được. Một cuộc đấu tranh nhằm lật đổ một nền độc tài không phải là một trong những vấn đề này.

    Đấu tranh bất bạo động có thể mạnh hơn rất nhiều so với những gì phương pháp cải hoá và thích nghi vừa cho thấy. Bất hợp tác và thách thức với khối đông người có thể thay đổi tình huống xã hội và chính trị, nhất là những tương quan lực lượng, đến độ khả năng của các nhà độc tài kiểm soát các diễn tiến kinh tế, xã hội, và chính trị của chính quyền và của xã hội đã thực sự bị loại bỏ. Những lực lượng quân đội có thể trở nên không còn đáng tin cậy đến độ họ không còn chỉ tuân lệnh đàn áp những người đối kháng nữa. Mặc dù các nhà lãnh đạo đối phương vẫn còn tại vị, và vẫn đeo đuổi những mục đích nguyên thuỷ của họ, nhưng khả năng hành động hữu hiệu của họ đã bị loại bỏ rồi. Phương cách này được gọi là cưỡng ép bất bạo động.

    Trong một vài hoàn cảnh cực đoan, những điều kiện tạo nên cưỡng ép bất bạo động có thể được thực hiện xa hơn nữa. Lãnh đạo đối phương thực sự mất tất cả khả năng hành động và cơ cấu quyền lực của chính họ sụp đổ. Sự tự quản, bất hợp tác, và thách thức trở nên trọn vẹn đến mức độ đối phương bây giờ cũng không còn cái dáng vẻ bên ngoài là kiểm soát được họ nữa. Hệ thống bàn giấy của đối phương khước từ tuân lệnh cấp trên. Binh lính và cảnh sát của đối phương nổi loạn. Những người thường ủng hộ họ và dân chúng của đối phương phủ nhận sự lãnh đạo trước kia của họ, phủ nhận là họ không có quyền gì để cai trị cả. Phương thức thay đổi thứ tư, phân huỷ hệ thống của đối phương, toàn vẹn đến nỗi đối phương ngay cả không còn đủ sức mạnh để đầu hàng nữa. Chế độ chỉ còn cách tan ra thành từng mảnh vụn.

    Trong lúc thiết kế những chiến lược giải phóng, thì cần phải ghi nhớ bốn phương thức này. Đôi khi chúng vận hành chủ yếu có tính cách ngẫu nhiên. Tuy nhiên, chọn một hay nhiều hơn trong số những phương thức này như là phương thức thay đổi dự tính cho một cuộc đấu tranh sẽ làm cho việc soạn thảo những chiến lược cụ thể hỗ trợ lẫn nhau có thể thực hiện được. Phương thức (hay những phương thức) nào cần chọn tuỳ thuộc vào nhiều nhân tố, bao gồm sức mạnh tuyệt đối và tương đối của những phe tranh chấp và những thái độ và mục tiêu của nhóm đấu tranh bất bạo động.

Những tác dụng dân chủ hoá của thách thức chính trị 

    Ngược lại với tác dụng trung ương tập quyền của những chế tài bạo động, sử dụng kĩ thuật đấu tranh bất bạo động đóng góp vào việc dân chủ hoá xã hội chính trị theo nhiều cách.

    Một phần của tác dụng dân chủ hoá có tính tiêu cực. Nghĩa là, đối chiếu với những phương tiện quân sự, thì kĩ thuật này không cung cấp một phương tiện đàn áp dưới sự chỉ huy của một nhóm lãnh đạo cai trị có thể quay lại chống nhân dân nhằm thiết lập hay duy trì một nền độc tài. Các nhà lãnh đạo phong trào thách thức chính trị có thể gây ảnh hưởng và tạo áp lực lên những người ủng hộ họ, nhưng không thể bỏ tù hay hành quyết họ khi họ bất đồng ý kiến hay chọn những người lãnh đạo khác.

    Phần khác của tác dụng dân chủ hoá thì lại tích cực. Nghĩa là, đấu tranh bất bạo động cung cấp cho dân chúng những phương tiện đối kháng có thể được sử dụng để tranh thủ và bảo vệ những tự do của họ chống lại những nhà độc tài hiện tại hay có thể có trong tương lai. Dưới đây là một vài trong số những tác dụng dân chủ hoá tích cực mà đấu tranh bất bạo động có thể có:

• Kinh nghiệm áp dụng đấu tranh bất bạo động có thể đem lại kết quả là dân chúng trở nên tự tin hơn trong việc thách thức những đe doạ và khả năng đàn áp bằng bạo lực của các nhà độc tài.
• Đấu tranh bất bạo động cung cấp những phương tiện cho bất hợp tác và thách thức để dân chúng có thể kháng cự lại những kiểm soát đối với họ bởi bất cứ nhóm độc tài nào.
• Đấu tranh bất bạo động có thể được sử dụng để khẳng quyết sự thực thi các tự do dân chủ, như là tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do thành lập các tổ chức độc lập, tự do hội họp, bất kể những kiềm chế đàn áp.
• Đấu tranh bất bạo động đóng góp mạnh mẽ vào sự tồn tại, sự phục hồi, và sự tăng sức mạnh cho các nhóm và các cơ chế độc lập của xã hội, như đã được thảo luận trước đây. Những điều này quan trọng cho dân chủ bởi vì khả năng huy động sức mạnh của dân và áp đặt những giới hạn lên quyền lực hữu hiệu của bất cứ những nhà độc tài có thể có nào.
• Đấu tranh bất bạo động cung cấp những phương tiện để cho dân chúng có thể tung sức mạnh chống lại cảnh sát và những hành động quân sự đàn áp của chính quyền độc tài.
• Đấu tranh bất bạo động cung cấp những phương pháp để cho dân chúng và những cơ chế độc lập có thể nhân danh quyền lợi của dân chủ hạn chế hay cắt đứt những nguồn sức mạnh dành cho giới lãnh đạo cai trị, do đó đe doạ khả năng của giới này tiếp tục sự thống trị.

Sự phức tạp của đấu tranh bất bạo động 

    Như chúng ta đã thấy qua cuộc thảo luận này, đấu tranh bất bạo động là một kĩ thuật đấu tranh xã hội phức tạp, liên quan đến nhiều phương pháp, một số phương thức tạo thay đổi, và những đòi hỏi cụ thể về hành tác. Để được hữu hiệu, nhất là khi chống lại một nền độc tài, thách thức chính trị đòi hỏi phải có thiết kế và chuẩn bị cẩn thận. Những người tham dự trong tương lai sẽ cần phải hiểu là họ được đòi hỏi phải làm gì. Tài nguyên sẽ cần phải có sẵn. Những chiến lược gia sẽ cần phải phân tách làm thế nào để đấu tranh bất bạo động có thể được áp dụng một cách hữu hiệu hơn cả. Bây giờ chúng ta chú ý đến yếu tố thiết yếu sau cùng này, đó là: nhu cầu thiết kế chiến lược.

_____________________________________

PHỤ LỤC

 

 

NHỮNG PHƯƠNG PHÁP PHẢN ĐỐI VÀ THUYẾT PHỤC BẤT BẠO ĐỘNG 

Một trăm chín mươi tám (198) phương pháp đấu tranh bất bạo động sau đây đã từng được áp dụng trong những trường hợp đấu tranh bất bạo động trong lịch sử. Định nghĩa và thí dụ về những phương pháp này được cung cấp trong Gene Sharp, Chính Trị của Hành Động Bất Bạo Động, Phần II, Những Phương Pháp Đấu Tranh Bất Bạo Động.^*

Những tuyên cáo chính thức

1. Các diễn văn công cộng
2. Thư chống đối hay ủng hộ
3. Tuyên ngôn của các tổ chức hay cơ sở
4. Tuyên cáo công cộng có chữ kí
5. Tuyên ngôn buộc tội và bày tỏ dự tính
6. Kiến nghị của nhóm hay của tập thể quần chúng 

Quảng bá truyền thông

7. Khẩu hiệu, biếm hoạ, và các kí hiệu biểu tượng
8. Biểu ngữ, áp phích, và các hình thức thông tin được trưng bày
9. Truyền đơn, sách mỏng, và sách
10. Báo hằng ngày và báo định kì
11. Ghi băng, đài, truyền hình, và viđêô
12. Viết chữ kéo bay trên trời và viết chữ lên mặt đất 

Trình diễn nhóm

13. Các nhóm uỷ nhiệm
14. Trao giải thưởng giễu
15. Nhóm vận động hành lang
16. Làm hàng rào cản
17. Bầu cử giễu

Những hành vi công cộng biểu tượng

18. Trưng bày những lá cờ và những màu sắc biểu tượng
19. Đeo vật biểu tượng (nút, huy hiệu ủng hộ)
20. Cầu nguyện và sùng bái
21. Phân phát những vật biểu tượng
22. Cởi bỏ áo quần để chống đối
23. Phá huỷ tài sản của chính mình (nhà, tài liệu, chứng liệu khả năng và thành tích, vân vân)
24. Ánh sáng biểu tượng (đuốc, đèn lồng, nến)
25. Trưng bày ảnh chân dung
26. Sơn vẽ để phản đối
27. Bảng hiệu hay tên mới và/hay là tên mang tính biểu tượng
28. Các âm thanh biểu tượng (“những ca khúc biểu tượng” cùng với huýt sáo, chuông, còi, vân vân)
29. Đòi lại tài sản một cách biểu tượng (chiếm lại đất hay nhà)
30. Những cử chỉ thô bỉ

Áp lực lên cá nhân

31. “Bám sát” các giới chức (có thể cần liên tục theo dõi họ, hay là nhắc nhở họ, hoặc có thể giữ im lặng và tỏ sự kính trọng)
32. Khiêu khích các giới chức (giễu hay là mạt sát)
33. Kết thân (bắt người ta phải chịu ảnh hưởng mạnh trực tiếp để thuyết phục họ là chế độ mà họ phục vụ không công chính)
34. Những đêm không ngủ 

Kịch nghệ và âm nhạc

35. Những hài kịch ngắn và các trò đùa tinh nghịch
36. Trình diễn kịch và âm nhạc
37. Ca hát 

Diễn hành

38. Tuần hành
39. Diễn hành
40. Đám rước tôn giáo
41. Hành hương
42. Đoàn xe mô tô 

Vinh danh những người quá cố

43. Để tang chính trị
44. Đám tang giả vờ
45. Biến lễ an táng thành biểu tình
46. Công khai biểu lộ sự tôn kính tại những nơi chôn cất 

Tụ họp công khai

47. Tụ họp để chống đối hay để ủng hộ
48. Mít tinh chống đối
49. Mít tinh chống đối nguỵ trang
50. Hội luận với vài ba thuyết trình viên thông suốt vấn đề 

Rút lui và công khai từ bỏ 

51. Bãi công đột nhiên
52. Thinh lặng
53. Khước từ các vinh danh
54. Từ bỏ

NHỮNG PHƯƠNG PHÁP BẤT HỢP TÁC 

Bất hợp tác xã hội

Khai trừ

55. Từ chối giao tiếp
56. Từ chối giao tiếp có chọn lọc
57. Khước từ giao hợp
58. Dứt phép thông công
59. Cấm tham dự thánh lễ và rước lễ

Bất hợp tác với những sinh hoạt xã hội, phong tục, và các định chế

60. Ngưng các hoạt động thể thao và xã hội
61. Tẩy chay những buổi giao tế xã hội
62. Học sinh/sinh viên bãi khoá
63. Bất tuân xã hội (tập quán hay là quy tắc xã hội)
64. Rút lui khỏi những định chế xã hội

Rút lui khỏi hệ thống xã hội

65. Không ra khỏi nhà
66. Hoàn toàn bất hợp tác cá nhân
67. Công nhân “trốn” việc
68. Nơi an toàn
69. Lẩn tránh tập thể
70. Di cư để phản đối (hijrat)

Bất hợp tác kinh tế: Tẩy chay kinh tế 

Hành động bởi giới tiêu thụ

71. Người tiêu thụ tẩy chay
72. Không tiêu thụ những hàng hoá đã bị tẩy chay
73. Chính sách khắc khổ
74. Từ chối trả tiền mướn đất/nhà
75. Từ chối mướn nhà/đất
76. Tẩy chay toàn quốc bởi giới tiêu thụ
77. Tẩy chay quốc tế bởi giới tiêu thụ

Hành động bởi công nhân và các nhà sản xuất

78. Công nhân tẩy chay
79. Tẩy chay bởi các nhà sản xuất

Hành động bởi giới trung gian 

80. Tẩy chay bởi các nhà cung cấp hay các nhà quản lí 

Hành động bởi sở hữu chủ và cấp quản trị

81. Tẩy chay bởi các nhà buôn
82. Từ chối cho mướn hoặc bán tài sản
83. Đóng cửa
84. Khước từ sự hỗ trợ về kĩ nghệ
85. Thương gia “tổng đình công”

Hành động bởi giới nắm giữ các nguồn tài chánh

86. Rút tiền ra khỏi ngân hàng
87. Từ chối trả lệ phí dịch vụ, lệ phí thành viên, và lệ phí ấn định
88. Từ chối trả nợ hay tiền lãi
89. Cắt ngân khoản hay tín dụng
90. Khước từ mang lại lợi tức
91. Khước từ tiền của chính quyền

Hành động bởi chính phủ

92. Cấm vận nội địa
93. Vào sổ đen các nhà buôn đối tượng
94. Cấm vận các nhà buôn quốc tế
95. Cấm vận những người mua quốc tế
96. Cấm vận mậu dịch quốc tế

Bất hợp tác kinh tế: Đình công

Những cuộc đình công có tính biểu tượng

97. Đình công để phản đối
98. Bãi công nhặm lẹ (đình công chớp nhoáng)

Những cuộc đình công nông nghiệp 

99. Nông dân đình công
100. Nhân công nông trại đình công  

Đình công bởi các nhóm đặc biệt

101. Khước từ lao động cưỡng bức
102. Tù nhân đình công
103. Thợ thủ công đình công
104. Đình công của giới chuyên nghiệp 

Những cuộc đình công kĩ nghệ thông thường

105. Đình công cơ sở
106. Đình công kĩ nghệ
107. Đình công thiện cảm

Những cuộc đình công có giới hạn 

108. Đình công riêng rẽ
109. Đình công tiếp nối
110. Lãn công
111. Đình công bằng cách làm đúng theo luật
112. Báo cáo “bệnh” (khai “bệnh”)
113. Đình công bằng cách từ nhiệm
114. Đình công có giới hạn
115. Đình công chọn lọc 

Những cuộc đình công liên kĩ nghệ

116. Đình công trải rộng
117. Tổng đình công

Hỗn hợp các loại đình công và ngưng sinh hoạt kinh tế

118. Hoàn toàn đóng cửa tiệm, văn phòng để phản kháng
119. Ngưng hẳn mọi hoạt động kinh tế

Bất hợp tác chính trị

Phủ nhận uy quyền

120. Giữ lại hay rút lui sự trung thành
121. Khước từ ủng hộ công khai
122. Tài liệu và diễn văn kêu gọi đối kháng

Công dân bất hợp tác với chính quyền

123. Tẩy chay các cơ quan lập pháp
124. Tẩy chay các cuộc bầu cử
125. Tẩy chay làm việc cho chính phủ và các chức vụ chính phủ
126. Tẩy chay các bộ, các nha sở, và các cơ quan khác của chính phủ
127. Rút ra khỏi các cơ sở giáo dục của chính quyền
128. Tẩy chay các tổ chức được chính quyền hỗ trợ
129. Khước từ hỗ trợ nhân viên công lực
130. Tháo gỡ bảng hiệu, dấu chỉ địa điểm
131. Từ chối chấp nhận các giới chức được bổ nhiệm
132. Từ chối giải thể các cơ chế hiện hành 

Những giải pháp khác của công dân thay thế cho sự tuân phục

133. Tuân hành một cách miễn cưỡng và chậm chạp
134. Bất tuân khi không bị giám sát trực tiếp
135. Dân chúng bất tuân
136. Bất tuân trá hình
137. Từ chối tụ tập hay họp nhằm mục đích phân tán
138. Biểu-tình-ngồi
139. Bất hợp tác về việc tòng quân và trục xuất khỏi nước
140. Lẩn trốn, trốn thoát, giấy tờ giả
141. Bất tuân dân sự đối với những luật “phi pháp”

Hành động bởi nhân viên chính quyền

142. Từ chối có chọn lọc sự hỗ trợ bởi những trợ tá của chính quyền
143. Chặn hệ thống chỉ huy và thông tin
144. Trì hoãn và gây cản trở
145. Toàn bộ hệ thống hành chánh bất hợp tác
146. Ngành tư pháp bất hợp tác
147. Cố tình vô hiệu năng và bất hợp tác có chọn lọc bởi nhân viên công lực
148. Nổi loạn

Hành động của chính quyền quốc nội

149. Tránh né và trì hoãn có vẻ hợp pháp
150. Bất hợp tác bởi những đơn vị thành phần của chính phủ

Hành động của chính quyền quốc tế

151. Những thay đổi đại diện ngoại giao và các đại biểu khác
152. Trì hoãn và huỷ bỏ các diễn biến ngoại giao
153. Hoãn lại việc thừa nhận ngoại giao
154. Cắt đứt quan hệ ngoại giao
155. Rút khỏi các tổ chức quốc tế
156. Từ chối gia nhập vào các cơ quan quốc tế
157. Loại ra khỏi các tổ chức quốc tế

NHỮNG PHƯƠNG PHÁP CAN THIỆP BẤT BẠO ĐỘNG

Can thiệp về tâm lí

158. Dang mình dưới nắng mưa
159. Nhịn đói
160. Nhịn đói vì áp lực đạo đức
161. Đình công tuyệt thực
162. Nhịn đói để cải hoá [satyagrahic]
163. Xử án ngược
164. Quấy nhiễu bất bạo động

Can thiệp bằng thân xác

162. Ngồi bám trụ
163. Đứng bám trụ
164. Diễn hành bằng xe
165. Lội nước/bùn để phản đối
166. Đi vòng vòng
167. Tập trung cầu nguyện
168. Đột kích bất bạo động
169. Đột kích bất bạo động bằng máy bay
170. Xâm lấn bất bạo động
171. Xen kẽ vào giữa một cách bất bạo động
172. Gây cản trở bất bạo động
173. Chiếm cứ bất bạo động

Can thiệp về xã hội

174. Thiết lập những khuôn thước xã hội mới
175. Gây tràn ngập các cơ sở
176. Gây trì hoãn
177. Chiếm diễn đàn
178. Du kích kịch trường
179. Tạo ra những cơ chế xã hội thay thế khác
180. Tạo ra những hệ thống truyền thông thay thế khác

Can thiệp về kinh tế

181. Đình công ngược [làm việc để phản đối]
182. Đình công tại chỗ
183. Chiếm đất bất bạo động
184. Thách thức cấm vận
185. Làm bạc giả vì động cơ chính trị
186. Mua chặn hết hàng hoá
187. Tịch thu tài sản
188. Thải đổ hàng hoá
189. Bảo trợ có chọn lọc
190. Tạo những thị trường khác thay thế
191. Tạo những hệ thống vận tải khác thay thế
192. Tạo những cơ chế kinh tế khác thay thế

Can thiệp về chính trị

193. Tạo tràn ngập các hệ thống hành chánh
194. Tiết lộ danh tánh các nhân viên mật vụ
195. Tình nguyện đi tù
196. Bất tuân dân sự đối với những luật “vô thưởng vô phạt”
197. Tiếp tục làm việc mà không cộng tác
198. Thiết lập hai chủ quyền và hai chính phủ song hành

Hiển nhiên là có những phương pháp khác đã được sử dụng rồi nhưng chưa được xếp loại, và vô vàn những phương pháp khác nữa sẽ được sáng tạo trong tương lai có những đặc tính của ba loại phương pháp: phản đối bất bạo động và thuyết phục, bất hợp tác, và can thiệp bất bạo động.

    Cần phải hiểu rõ là chỉ có thể có được hiệu quả lớn nhất khi những phương pháp sử dụng được chọn lọc để thực thi chiến lược đã được chấp thuận trước đó. Cần biết loại áp lực nào cần phải sử dụng trước khi chọn những hình thái đấu tranh có thể áp dụng được những áp lực này một cách tốt đẹp hơn cả.

________________________________________________________________

^{CƯỚC CHÚ}

^*Boston: Porter Sargent, 1973 và những ấn bản về sau.